طالبان: از ورود به کابل تا فروپاشی

حوالی بامداد بیست و هفتم سپتامبر سال ۱۹۹۶ آخرین مقاومت های مسلحانه علیه طالبان در دروازه های ورودی شهر کابل درهم شکست و خودروهای حامل نفرات طالبان در آرامش نسبی وارد شهر کابل شدند.

ده سال از تصرف کابل به دست نیروهای طالبان می گذرد ورود طالبان به شهر کابل که در حقیقت موفقیت بزرگی برای آنان محسوب می شد، پس از حدود شش روز جنگ سنگین و مقاومت گروه های ضد طالبان در بیرون از این شهر صورت گرفت، جنگی که در آن ملا برجان، یک فرمانده ارشد طالبان نیز جان خود را از دست داد. اگرچه تا زمانی که طالبان وارد شهر کابل شدند، تقریبا نیمی از افغانستان هنوز در کنترول نیروهای ضد طالبان بود ولی به هر حال سقوط پایتخت به دست گروهی که تا آن زمان تنها هویت داخلی داشت، به آنها فرصت داد تا در سطح بین المللی خواستار به رسمیت شناختن رژیم طالبان شوند. اولین اقدام طالبان پس از ورود به کابل، اعدام دکتر نجیب الله، رییس جمهور سابق افغانستان بود که در مدت حکومت مجاهدین در کابل، از پناهندگی سازمان ملل متحد برخوردار بود. قوانین سختگیرانه تحلیلگران در افغانستان باور دارند که طالبان با کشتن دکتر نجیب، چهره متفاوتی از خود در سطح بین المللی ترسیم کردند و همزمان با وضع قوانین سختگیرانه و تفسیر تندروانه ای از شریعت اسلامی، طرز تفکر شهروندان عادی افغان را نسبت به خود تغییر دادند. تغییر چهره  تحلیلگران در افغانستان باور دارند که طالبان با کشتن دکتر نجیب، چهره متفاوتی از خود در سطح بین المللی ترسیم کردند و همزمان با وضع قوانین سختگیرانه و تفسیر تندروانه ای از شریعت اسلامی، طرز تفکر شهروندان عادی افغان را نسبت به خود تغییر دادند   تا قبل از ورود طالبان به کابل، بیشتر افغانها باور داشتند تصرف این شهر به دست طالبان، به جنگ های داخلی چندین ساله در کابل و نواحی اطراف آن پایان خواهد داد ولی با ورود این گروه به کابل، وضعیت به گونه ای دیگری تغییر کرد. مردان افغان به داشتن ریش بلند و پوشیدن لباس محلی افغانستان مجبور شدند، زنان و دختران از حضور در دفاتر دولتی و نهادهای اجتماعی محروم شدند و هزاران دختر افغان از رفتن به مکتب باز ماندند. نازنین که حالا در دانشکده ادبیات دانشگاه کابل درس می خواند، یکی از این دختران بود. او می گوید: "زمانی که طالبان وارد کابل شدند روز پنجشنبه بود و من برای رفتن به مکتب در روز شنبه آمادگی می گرفتم. اما صبح برخاستم و دیدم که همه کابل را طالبان تصرف کرده اند." بدون موسیقی افغانستان در زمان حکومت رژیم طالبان به کشور بدون تصویر و موسیقی مشهور بود، کشوری که در آن نوارهای صوتی و تصویری شکسته می شد و نواختن هر نوع موسیقی در آن ممنوع بود. حکیم، یک رباب نواز افغان می گوید که طالبان او را به خاطر نواختن موسیقی مورد ضرب و شتم قرار داده و رباب او را شکسته اند. ولی با این هم، نوعی آهنگ های بدون موسیقی که به نام ترانه های طالبی مشهور بود، از سوی نفرات وفادار به گروه طالبان ظبط می شد که آن هم بیشتر به مسایل جنگ طالبان علیه جبهه متحد شمال و به ستایش از دست آوردهای جنگی نفرات طالبان می پرداخت. تغییر چهره طالبان افغانستان در زمان حاکمیت رژیم طالبان در انزوا قرار گرفت و به جز چند کشور انگشت شمار، هیچ یک از دولتهای خارجی این رژیم را به رسمیت نشناخت. تفاوت حال و گذشته  افغانها باور دارند اگر حالا ممناعتی در شنیدن موسیقی برای آنها وجود ندارد و هر لحظه سایه پلیس مذهبی طالبان را بر زندگی روزمره خود احساس نمی کنند، ولی شاهد افزایش چشم گیر فساد اداری و جرایم جنایی در شهرهای مختلف افغانستان هستند؛ موضوعی که در زمان حاکمیت طالبان تا حداقل کاهش یافته بود   اسماعیل اکبر، پژوهشگر افغان و نویسنده کتاب فصل آخر که به مسئله طالبان و حملات یازدهم سپتامبر پرداخته، به این باور است که ورود طالبان به کابل و کشتن دکتر نجیب به عنوان اولین اقدام، چهره طالبان را در دو بعد داخلی و خارجی تغییر داد. آقای اکبر می گوید: "کشته شدن دکتر نجیب به شکل مرموزی به دست طالبان، جهان را تکان داد و از مدافعین آنان در سطح بین المللی کاست." اسماعیل اکبر می افزاید: "همزمان برخورد طالبان میان زندگی معاصر و مدنی و انکار کردن صد سال زندگی متمدن کابل و بازگردادن این شهر به دوره تاریک، پس از ورود طالبان به کابل هم در بعد داخلی و هم خارجی، آشکار شد." آقای اکبر باور دارد که همین موضوع طالبان را در دراز مدت، با بحران بزرگی روبرو کرد. اما حالا که ده سال از ورود طالبان به شهر کابل و پنج سال از فروپاشی این رژیم می گذرد، چه تغییراتی در زندگی ساکنان این شهر وارد آمده است؟ افغانها باور دارند اگر حالا ممناعتی در شنیدن موسیقی برای آنها وجود ندارد و هر لحظه سایه پلیس مذهبی طالبان را بر زندگی روزمره خود احساس نمی کنند، ولی شاهد افزایش چشم گیر فساد اداری و جرایم جنایی در شهرهای مختلف افغانستان هستند؛ موضوعی که در زمان حاکمیت طالبان تا حداقل کاهش یافته بود.